Κάτω από τη Δημητσάνα, στο βαθύ φαράγγι του Λούσιου, κυλά αέναος και θορυβώδης ο ποταμός που σε αυτόν έλουσαν το Δία οι νύμφες όταν γεννήθηκε

Δημητσάνα η “Μπαρουταποθήκη”

Η Δημητσάνα βρίσκεται 63 χλμ. βορειοδυτικά της Τρίπολης, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Μαινάλου, σε υψόμετρο 960 μέτρων.

Οι κάτοικοι την ονομάζουν και «Μπαρουταποθήκη» γιατί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτουργούσαν εκεί εργαστήρια παρασκευής πυρίτιδας. Η προσέλευση των επισκεπτών κάθε χρόνο είναι πολύ μεγάλη και όχι τυχαία γιατί πρόκειται για μια άκρως εντυπωσιακή πόλη με πανέμορφη αρχιτεκτονική και εντυπωσιακά μέρη.

Περιπλανόμενοι στα στενά δρομάκια της θα ταξιδέψετε στην ιστορία της θαυμάζοντας το πατρικό σπίτι του Παλαιών Πατρών Γερμανού, το σπίτι όπου γεννήθηκε ο πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε” το οποίο είναι διατηρητέο και λειτουργεί ως εκκλησιαστικό μουσείο.

Μεγάλης σημασίας είναι και οι εκκλησίες που κουβαλούν ιστορία πολλών χρόνων όπως η Αγία Κυριακή, κάποιες χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα.

Η επίσκεψη στο Φαράγγι του Λούσιου ποταμού θα εντάξει στις διακοπές σας άλλη μία ανεπανάληπτη εμπειρία. Κατά τη μυθολογία ονομάστηκε έτσι γιατί οι νύμφες έλουσαν το νεογέννητο Δία στα νερά του. Στην αρχαιότητα έχτιζαν γύρω του οικισμούς ολόκληρους των οποίων τα σημάδια έχουν μείνει ανεξίτηλα στο χρόνο.

Περπατήστε στις όχθες του, γνωρίστε το φυσικό του πλούτο και ακούστε το νερό να αναβλύζει από κάθε σημείο. Είναι πραγματικά μία τοποθεσία που μπορεί κάποιος να απομονωθεί από το θόρυβο και τη βαβούρα και να «αδειάσει» όλες τις σκέψεις του, ενώ ενδύκνειται η πεζοπορεία και το κολύμπι. Αν αποφασίσετε να διανυκτερεύσετε στην περιοχή αυτή θα μείνετε με τις καλύτερες εντυπώσεις.

Στο δυτικό μέρος του φαραγγιού, πάνω σε απότομο βράχο, βρίσκεται η Μονή Φιλοσόφου που ιδρύθηκε το 963 και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Εκεί στεγαζόταν την περίοδο της Τουρκοκρατίας και το Κρυφό Σχολειό. Σε απόσταση 4 χλμ. βρίσκεται η Μονή της Παναγίας των Αιμυαλών, ενώ στην απέναντι πλευρά βρίσκεται η Μονή του Τιμίου Προδρόμου.

Ένας άλλος χώρος που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το Μουσείο Υδροκίνησης. Γνωρίστε πόση μεγάλη δύναμη είχε το νερό στην προβιομηχανική περίοδο και πως διευκολύνονταν τότε οι άνθρωποι με τη βοήθειά του. Επίσης θα δείτε μια νεροτριβή όπου έπλεναν τα ρούχα, έναν αλευρόμυλο που άλεθαν τα σιτηρά, ένα βυρσοδεψείο και ένα μπαρουτόμυλο. Αξίζει να το επισκευθείτε και είναι μόλις 2 χλμ. από τη Δημητσάνα.

Η Δημητσάνα έχει θέα που κόβει την ανάσα αφού απλώνεται μπροστά της ο κάμπος της Μεγαλόπολης και ο Ταϋγετος. Μαγεύει με την υπέροχη αρχιτεκτονική της, τους λιθόστρωτους και πάντα καθαρούς δρόμους της και την αμφιθεατρική της δόμηση. Θα δυσκολευτείτε να επιλέξετε κατάλυμα για τη διαμονή σας γιατί όλα είναι φινετσάτα, προσεγμένα και κρατούν καλά το παραδοσιακό τους ύφος.

Για την βραδινή σας έξοδο μπορείτε να επιλέξετε κάποιες από τις παραδοσιακές ταβέρνες, εστιατόρια, καφετέριες και καταστήματα όπου μπορείτε να προμηθευτείτε διάφορα τοπικά προϊόντα και σουβενίρ.

Από τη Δημητσάνα έχετε τη δυνατότητα να κατευθυνθείτε προς τη Βυτίνα, τη Στεμνίτσα μόλις 8 χλμ. και την Τρίπολη καθώς και στα χωριά της Ηραίας, Λουτρά, Παλούμπα και Ράφτη.

Διαδρομή: Στεμνίτσα – Δημητσάνα – Φαράγγι Λούσιου

Πρόκειται για μια ελατοσκέπαστη διαδρομή, που, περνώντας μέσα από το Χρυσοβίτσι, οδηγεί στη Στεμνίτσα. Η Στεμνίτσα είναι κόσμημα!… Χρυσό και περίτεχνο!… Περπατήστε στους δρόμους της. Θρίαμβος της πέτρας και του ξύλου στις πιο καλαίσθητες, λιτές εφαρμογές τους.

Δείτε το Λαογραφικό Μουσείο, με τον οικογενειακό φούρνο στην αυλή, με τον αργαλειό για να υφαίνουν τα σκουτιά και τις προίκες, με το σοφρά, με τα τσουκάλια, τα λυχνάρια, τα χαλκώματα που πλαισιώνουν και απαρτίζουν το νοικοκυριό μέχρι πριν λίγες δεκάδες χρόνια.

Σχεδόν απέναντι, η Σχολή Αργυροχρυσοχοΐας. Μέσα, μας περιμένουν θαυμαστά δείγματα της μεταλλοπλαστικής δεξιοτεχνίας των μεγάλων μαστόρων και όσων σπουδάζουν εδώ. Ξενώνες, δωμάτια ενοικιαζόμενα. Στην αγορά, χυλοπίτες, τραχανάδες, μέλι, όλα ντόπια! Υψούς το πρώτο όνομα της Στεμνίτσας.

Εδώ, στα ριζά του βουνού εγκαταστάθηκε -πρώτος οικιστής και βασιλιάς- ο γιος του γενάρχη των Αρκάδων Λυκάονα, Υψούς. Η Στεμνίτσα ήταν η πρώτη πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας και έδρα του πρώτου κοινοβουλίου. Σήμερα, διατηρεί την αρχοντική φυσιογνωμία της και την οικονομική της σημαντικότητα.

Στο δρόμο από Στεμνίτσα προς Δημητσάνα, κατευθυνθείτε προς Ζυγοβίστι. Στην είσοδο του χωριού, το τεράστιο μαρμάρινο βιβλίο του «Σώματος των Αθανάτων» Ζυγοβιστινών που αποτέλεσαν την προσωπική φρουρά του Γέρου του Μοριά. Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος οικοδομήθηκε το 1810 μέσα σε 40 ημέρες! Κοσμείται από το μεγάλο πολυέλαιο, λάφυρο από το σαράι του Χουρσίτ πασά κατά την άλωση της Τρίπολης.

Μετά τη Στεμνίτσα, το «Άγιο Όρος της Πελοποννήσου» στην αγκαλία του Λούσιου, η ξακουστή Δημητσάνα. Όποια ώρα της ημέρας κι αν την αντικρύσετε, γοητεύει. Αν όμως είναι η ώρα που ο ήλιος γέρνει προς τη δύση του, τότε η εικόνα καθηλώνει με την υποβλητική ομορφιά της. Χτισμένη πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης, Τεύθις, αναφέρεται σε πατριαρχικό έγγραφο του 963 μ.Χ. με την ίδρυση της Μονής Φιλοσόφου.

Από το υψηλό μεγαλείο της, ατενίζει, αρχοντικά, τη χλοερή πεδιάδα της Μεγαλόπολης. Υπόδειγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με αρκετά πανύψηλα πέτρινα κτήρια, πυκνή «συγκεντρωτική» δόμηση, σε αμφιθεατρική διάταξη, με τα λιθόστρωτα δρομάκια της, θυμίζει και τους άλλους αρκαδικούς οικισμούς παραμένει, όμως, αυτή και μόνο αυτή, με τη δική της κυρίαρχη προσωπικότητα. Περπατήστε στα στενά δρομάκια και δείτε τους ανδριάντες Γρηγορίου Ε’ και Παλαιών Πατρών Γερμανού, το αρχαίο κάστρο, στην κορυφή του λόφου, το τρίτοξο πέτρινο μουσείο που λειτουργεί στην είσοδο της πόλης, το εκκλησιαστικό μουσείο που λειτουργεί στο ανακαινισμένο σπίτι Γρηγορίου του Ε’.

Μην παραλείψετε τη Βιβλιοθήκη, στεγασμένη σε κτήριο του 19ου αιώνα, στη θέση της φημισμένης Σχολής. Η βιβλιοθήκη περιέχει σπάνιες εκδόσεις, κώδικες, πλούσιο ιστορικό αρχείο με σύνολο πάνω από 35.000 τόμους. Φιλοξενούνται, επίσης, δύο Συλλογές με αρχαιολογικό και λαογραφικό υλικό, εκτίθεται η σέλα του αλόγου του Παπαφλέσσα και η λάρνακα με τα οστά του Παλαιών Πατρών Γερμανού!

Στη συνέχεια, θαυμάστε το υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, έξοχο δείγμα αξιοποίησης της δύναμης του νερού. Θα δούμε, εδώ, σε λειτουργία το μύλο που αλέθει δημητριακά, το βυρσοδεψείο, τον μπαρουτόμυλο και τη νεροτριβή. Η Δημητσάνα έπαιξε μεγάλο ρόλο στη διάρκεια της Μεγάλης Επανάστασης του 1821 και ήταν συνυφασμένη με την εγκατάσταση και λειτουργία των ονομαστών Μπαρουτόμυλων της Δημητσάνας.

Στον απελευθερωτικό αγώνα, η πόλη στάθηκε το μεγαλύτερο κέντρο ανεφοδιασμού, σε πυρίτιδα, του μαχόμενου στρατού. Μπαρουταποθήκη είπαν τη Δημητσάνα, δικαιολογημένα, αφού δεκατέσσερις «μύλοι» τροφοδοτούσαν Μοριά και Ρούμελη. Η έκρηξη της Eπανάστασης βρήκε τη Δημητσάνα με εβδομήντα επτά τόνους μπαρούτι.

Κάτω από τη Δημητσάνα, στο βαθύ φαράγγι του Λούσιου, κυλά αέναος και θορυβώδης ο ποταμός που σε αυτόν έλουσαν το Δία οι νύμφες όταν γεννήθηκε. Προτιμήστε να περπατήσετε στα μονοπάτια του φαραγγιού για να θαυμάσετε τη μοναδική άγρια ομορφιά του και να επισκεφθείτε τα μοναστήρια που είναι γαντζωμένα στους κάθετους βράχους. 

Αρχίστε από τη Μονή Φιλοσόφου και το Κρυφό Σχολειό.

Η Μονή Φιλοσόφου βρίσκεται στην περιοχή «Μονοπόρι» του Λούσιου, νότια της Δημητσάνας. Αποτελείται από δύο κτιριακά συγκροτήματα, την παλαιά μονή και τη νέα. Το «Κρυφό Σχολειό» είναι η παλαιά μονή, χτισμένη στο κοίλωμα απόκρημνου βράχου. Η ίδρυσή της υπολογίζεται γύρω στο 936 με 967 από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο, με καταγωγή από τη Δημητσάνα, αρχιγραμματέα του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά.

Η Μονή Τιμίου Προδρόμου είναι ριζωμένη στη βάση πανύψηλου βράχου, 200 μ. πάνω από την κοίτη του Λούσιου. Άγριο, επιβλητικό τοπίο με πλούσια βλάστηση. Το πρώτο ομόλογο της Μονής Προδρόμου φέρει τη χρονολογία 1616. Η Μονή γιορτάζει κατά την Αποτομή της Κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου στις 29 Αυγούστου• επίσης, του Αγίου Αθανασίου Χριστιανουπόλεως στις 17 Μάη.

Το μοναστήρι της Παναγίας των Αιμυαλών, αφιερωμένο στη γέννηση της Θεοτόκου, είναι σφηνωμένο μέσα στον ψηλό βράχο, ενώ η τετράγωνη οικοδομή που σχηματίζει ένα κεφαλαίο Τ, είναι γνωστή ως Πύργος της Μονής. Την ίδρυση τής Μονής -τέλη 16ου ή αρχές 17ου αιώνα- ανέλαβε ο Γρηγόριος Κοντογιάννης, ιερομόναχος και πνευματικός, και η αδελφή του Ευπραξία, μοναχή, μαζί με τη συνοδεία τους. Η αγιογράφηση έγινε από τους γνωστούς ζωγράφους, Δημήτριο και Γεώργιο Μόσχο από το Ναύπλιο, το 1608.

Η Δημητσάνα, περιστοιχίζεται από χωριά, σε όχι μεγάλες αποστάσεις, με πρώτο τον παραδοσιακό οικισμό, γνωστός στο Πανελλήνιο ως τόπος εξορίας του μεγάλου μουσικοσυνθέτη – αγωνιστή της Ειρήνης, Μίκη Θεοδωράκη, τη Ζάτουνα. Εδώ, ο Μίκης, έγραψε το τρίτομο βιβλίο του «τα βουνά της Αρκαδίας». Κάθε χρόνο διοργανώνονται στη Ζάτουνα, Φεστιβάλ Θεοδωράκη, πολιτιστικές εκδηλώσεις. Αμφιθεατρικά, πάνω απ’ το φαράγγι, δομημένη η Ζάτουνα μας δίνει μια άλλη όψη της Δημητσάνας, εξαιρετική από κάθε άποψη κι αυτή. Στην πλατεία με τα πλατάνια, το πέτρινο Δημοτικό Σχολείο, και η εκκλησία Παναγίας της Ελοβίτισας.

Στη Ζάτουνα θα βρούμε την καταγωγή του εκπορθητή του Παλαμηδιού, Στάϊκου Σταϊκόπουλου. Προτείνουμε να περιηγηθείτε μέρη που θα σας εντυπωσιάσουν. Ο Λούσιος στην αδιάκοπη, μέσα στις χιλιετίες παροχή ζωής, πορεία του, χαρίζει χρώματα, πρόσχαρα ξαφνιάσματα και ευδαιμονία των αισθήσεων. Στα ρέματά του, με την οργιαστική πολύμορφη βλάστηση, επιβιώνει αξιόλογη πανίδα. Η πεζοπορία σ’ αυτή την πανέμορφη διαδρομή προσφέρει, εκτός της πλούσιας, ανόθευτης φύσης, και το θέαμα λαξευμένων πάνω στους βράχους μονών, εκκλησιών, ασκηταριών, ερημητηρίων και γεφυριών. Το φαράγγι καταλήγει στην αρχαία Γόρτυνα, στο Ιερό του Ασκληπιού. Δίπλα στο ποτάμι, τα Αρχαία Λουτρά και η Μονή Καλαμίου με τις μοναδικές τοιχογραφίες. Αναστυλωμένο πλέον το βυζαντινό μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ήταν προπύργιο Χριστιανισμού και Ελληνισμού στα χρόνια της δουλείας.

Τρία χιλιόμετρα από Δημητσάνα, στην καρδιά του Φαραγγιού του Λούσιου, είναι το Παλιοχώρι. Επισκεφθείτε τον Ι. Ναό των Αγίων Αποστόλων αναστυλωμένο το 1823, με το μεγάλο πουρνάρι στον περίβολό του. Επίσης, τον ιστορικό πλάτανο.

Εννιά χλμ. από Δημητσάνα, σε υψόμετρο 1200 μ., ο εκδρομέας συναντάει το μικρό παραδοσιακό οικισμό Βλόγγο «το μπαλκόνι της Πελοποννήσου». Από ‘δω έχουμε πανοραμική θέα του κάμπου της Μεγαλόπολης, των κορυφών του Ταΰγετου, του Λύκαιου όρους, της Μίνθης.

_______________________
http://koinoniki.gr/2014/01/dimitsana-i-mparoutapothiki/